W poniższym przykładzie przedstawiono jedną z możliwych realizacji instalacji CO i CWU:
![[Obrazek: schemat_ogolny_960px.png]](http://www.images.insbud.net/articles/instalacja_co/schemat_ogolny_960px.png)
Źródłem ciepła jest kocioł gazowy. Jest to źródło wysokotemperaturowe, przeznaczone do bezpośredniego zasilania grzejników CO (temperatura zasilania rzędu 70-80ºC). Kocioł gazowy zasila następujące sekcje (zaznaczone na schemacie):
1) Zasobnik CWU.
Podgrzewanie wody użytkowej ma zwykle priorytet nad centralnym ogrzewaniem. Innymi słowy, jeżeli temperatura wody w zasobniku spadnie poniżej zadanej wartości, przepływ przez zawór przełączający Z1 zostanie przekierowany w kierunku AB-B (w kierunku zasobnika CWU), nawet gdy równocześnie jest żądanie ogrzewania od termostatu (lub termostatów) CO. Dopiero, gdy woda w zasobniku CWU zostanie dogrzana do zadanej temperatury, zawór Z1 zostanie przełączony na przepływ w kierunku AB-A i kontrola nad kotłem CO zostanie przejęta przez termostat (lub termostaty) pokojowy.
2) Układ mieszający.
Układ mieszający ma za zadanie przygotować wodę o obniżonej temperaturze do zasilania obiegów niskotemperaturowych (głównie obiegów ogrzewania podłogowego). Woda o obniżonej temperaturze uzyskiwana jest przez odpowiednie zmieszanie gorącej wody z kotła CO z chłodną wodą z powrotu obiegów niskotemperaturowych. Mieszanie odbywa się w zaworze mieszającym Z2. Specjalny sterownik pogodowy tak kontroluje położenie kuli zaworu Z2, aby zmieszana woda zawsze miała prawidłową temperaturę.
Ponieważ położenie zaworu zmienia się w czasie pracy (raz zawór dozuje więcej gorącej a raz więcej chłodnej wody), w obwodach mieszających zawsze należy stosować dodatkową pompę obiegową. Bez tej pompy przepływ wody przez obiegi niskotemperaturowe byłby bardzo silnie zależny od położenia zaworu Z2, a w skrajnym przypadku mógłby całkowicie ustać.
W obwodach mieszaczy jest mocno zalecane stosowanie dodatkowego, mechanicznego termostatu przylgowego, montowanego na rurze zasilającej obiegi niskotemperaturowe. Pomimo, iż sterownik stara się utrzymać temperaturę zmieszanej wody na stałym poziomie, sporadycznie zdarzają się sytuacje awaryjne: zawór mieszający może się zaciąć, sterownik może zostać uszkodzony itp. Nie da się wówczas przewidzieć, jak zachowa się układ - w najgorszym przypadku gorąca woda o temperaturze 70ºC mogłaby zostać podana na obiegi niskotemperaturowe, doprowadzając do ich uszkodzenia. Dodatkowy termostat mechaniczny o najwyższym priorytecie wyłączy w takich awaryjnych sytuacjach pompę mieszacza, chroniąc zasilane obwody przed uszkodzeniem.
3) Obieg niskotemperaturowy sterowany centralnie.
Jest to obieg (lub kilka obiegów) niskotemperaturowy, który jest zawsze otwarty. Innymi słowy, zawsze gdy pracuje pompa P2, woda przepływa przez ten obieg. Pełni on więc niejako funkcję by-passu, gdy wszystkie inne obiegi niskotemperaturowe są zamknięte. Jeżeli w układzie nie byłoby obiegu sterowanego centralnie, należy tak zaprojektować automatykę systemu, aby pompa P2 nie mogła być uruchomiona gdy zamknięte są wszystkie obiegi niskotemperaturowe.
4) Obieg niskotemperaturowy sterowany lokalnie.
Obiegów niskotemperaturowych sterowanych lokalnie może być dowolnie wiele. Każdy z nich posiada własny termostat, który decyduje o tym, czy zawór danego obiegu jest otwarty czy zamknięty. Woda przepływa przez dany obieg gdy jest żądanie ogrzewania od lokalnego termostatu i gdy równocześnie sterownik pogodowy decyduje o załączeniu obiegów niskotemperaturowych.
Każdy z obiegów może posiadać swój własny termostat (na przykład IB-Tron 1000HT lub IB-Tron 3100HT) lub można zastosować termostat wielokanałowy (dwukanałowy IB-Tron 3100HT-2Z lub czterokanałowy IB-Tron 3100HT-4Z), gdzie każdy z kanałów obsługuje jeden obieg.
5) Obieg mieszany: niskotemperaturowy i wysokotemperaturowy.
Możliwych jest kilka sposobów regulacji obiegów mieszanych, między innymi:
Dowolnie wiele obiegów, sterowanych lokalnie przez termostaty pokojowe. Jeżeli przynajmniej jeden termostat zgłasza żądanie ogrzewania, otwierany jest odpowiedni zawór grzejnikowy i uruchamiany jest kocioł gazowy.
Elementami otwierającymi poszczególne obiegi często są siłowniki termoelektryczne IB-A 01, montowane na belce rozdzielacza grzejnikowego lub bezpośrednio na zaworach grzejnikowych.
Schemat elektryczny.
![[Obrazek: schemat_automatyka_830px.png]](http://www.images.insbud.net/articles/instalacja_co/schemat_automatyka_830px.png)
Termostat zasobnikowy IB-Tron 3100HT mierzy temperaturę wody w zasobniku za pomocą dodatkowego czujnika. Jeżeli temperatura ta jest poniżej nastawionej wartości, zawór IB-Qxx-3 przekierowany zostaje na przepływ wody przez wężownicę zasobnika i jednocześnie za pośrednictwem przekaźnika uruchamiany jest kocioł gazowy.
Regulator pogodowy IB-Tron 3100-4Z mierzy trzy temperatury: temperaturę powietrza w pomieszczeniu reprezentatywnym, temperaturę wody zasilającej obiegi niskotemperaturowe oraz temperaturę na zewnątrz budynku. Na ich podstawie regulator oblicza wymaganą temperaturę zasilania i odpowiednio zmieniając położenie kuli zaworu mieszającego IB-Qxx-3 stara się tą temperaturę uzyskać i utrzymać. Regulator jednocześnie uruchamia lub wyłącza pompę obiegów niskotemperaturowych oraz kocioł gazowy za pośrednictwem przekaźnika.
Kocioł gazowy oraz pompa obiegów niskotemperaturowych mogą zostać priorytetowo wyłączone przez termostat przylgowy IB-Therm 01, jeżeli woda za mieszaczem ma z jakiegoś powodu zbyt wysoką temperaturę.
Termostat czterokanałowy IB-Tron 3100HT-4Z steruje zaworami termostatycznymi IB-A 01, otwierając lub zamykając poszczególne obiegi, w zależności od tego, która strefa wymaga ogrzania. Zamiennie można stosować termostaty jedno lub dwukanałowe, a ich liczba zależy od ilości stref grzewczych. Zamiast zaworów termostatycznych można stosować zawory klapowe (na przykład serii IB-73xx) lub kulowe (na przykład serii IB-Qxx).
Źródłem ciepła jest kocioł gazowy. Jest to źródło wysokotemperaturowe, przeznaczone do bezpośredniego zasilania grzejników CO (temperatura zasilania rzędu 70-80ºC). Kocioł gazowy zasila następujące sekcje (zaznaczone na schemacie):
1) Zasobnik CWU.
Podgrzewanie wody użytkowej ma zwykle priorytet nad centralnym ogrzewaniem. Innymi słowy, jeżeli temperatura wody w zasobniku spadnie poniżej zadanej wartości, przepływ przez zawór przełączający Z1 zostanie przekierowany w kierunku AB-B (w kierunku zasobnika CWU), nawet gdy równocześnie jest żądanie ogrzewania od termostatu (lub termostatów) CO. Dopiero, gdy woda w zasobniku CWU zostanie dogrzana do zadanej temperatury, zawór Z1 zostanie przełączony na przepływ w kierunku AB-A i kontrola nad kotłem CO zostanie przejęta przez termostat (lub termostaty) pokojowy.
2) Układ mieszający.
Układ mieszający ma za zadanie przygotować wodę o obniżonej temperaturze do zasilania obiegów niskotemperaturowych (głównie obiegów ogrzewania podłogowego). Woda o obniżonej temperaturze uzyskiwana jest przez odpowiednie zmieszanie gorącej wody z kotła CO z chłodną wodą z powrotu obiegów niskotemperaturowych. Mieszanie odbywa się w zaworze mieszającym Z2. Specjalny sterownik pogodowy tak kontroluje położenie kuli zaworu Z2, aby zmieszana woda zawsze miała prawidłową temperaturę.
Ponieważ położenie zaworu zmienia się w czasie pracy (raz zawór dozuje więcej gorącej a raz więcej chłodnej wody), w obwodach mieszających zawsze należy stosować dodatkową pompę obiegową. Bez tej pompy przepływ wody przez obiegi niskotemperaturowe byłby bardzo silnie zależny od położenia zaworu Z2, a w skrajnym przypadku mógłby całkowicie ustać.
W obwodach mieszaczy jest mocno zalecane stosowanie dodatkowego, mechanicznego termostatu przylgowego, montowanego na rurze zasilającej obiegi niskotemperaturowe. Pomimo, iż sterownik stara się utrzymać temperaturę zmieszanej wody na stałym poziomie, sporadycznie zdarzają się sytuacje awaryjne: zawór mieszający może się zaciąć, sterownik może zostać uszkodzony itp. Nie da się wówczas przewidzieć, jak zachowa się układ - w najgorszym przypadku gorąca woda o temperaturze 70ºC mogłaby zostać podana na obiegi niskotemperaturowe, doprowadzając do ich uszkodzenia. Dodatkowy termostat mechaniczny o najwyższym priorytecie wyłączy w takich awaryjnych sytuacjach pompę mieszacza, chroniąc zasilane obwody przed uszkodzeniem.
3) Obieg niskotemperaturowy sterowany centralnie.
Jest to obieg (lub kilka obiegów) niskotemperaturowy, który jest zawsze otwarty. Innymi słowy, zawsze gdy pracuje pompa P2, woda przepływa przez ten obieg. Pełni on więc niejako funkcję by-passu, gdy wszystkie inne obiegi niskotemperaturowe są zamknięte. Jeżeli w układzie nie byłoby obiegu sterowanego centralnie, należy tak zaprojektować automatykę systemu, aby pompa P2 nie mogła być uruchomiona gdy zamknięte są wszystkie obiegi niskotemperaturowe.
4) Obieg niskotemperaturowy sterowany lokalnie.
Obiegów niskotemperaturowych sterowanych lokalnie może być dowolnie wiele. Każdy z nich posiada własny termostat, który decyduje o tym, czy zawór danego obiegu jest otwarty czy zamknięty. Woda przepływa przez dany obieg gdy jest żądanie ogrzewania od lokalnego termostatu i gdy równocześnie sterownik pogodowy decyduje o załączeniu obiegów niskotemperaturowych.
Każdy z obiegów może posiadać swój własny termostat (na przykład IB-Tron 1000HT lub IB-Tron 3100HT) lub można zastosować termostat wielokanałowy (dwukanałowy IB-Tron 3100HT-2Z lub czterokanałowy IB-Tron 3100HT-4Z), gdzie każdy z kanałów obsługuje jeden obieg.
5) Obieg mieszany: niskotemperaturowy i wysokotemperaturowy.
Możliwych jest kilka sposobów regulacji obiegów mieszanych, między innymi:
- Ogrzewanie podłogowe sterowane jest centralnie przez sterownik pogodowy (załączone jest przez cały okres grzewczy), zaś ogrzewanie wysokotemperaturowe jest sterowane lokalnie (może być często włączane lub wyłączane) przez termostat. Uzyskuje się efekt ciepłej podłogi (bardzo przyjemny na przykład w łazience), ale pomieszczenie może być czasowo przegrzewane, zwłaszcza w cieplejszych okresach przejściowych. Może być wówczas konieczna zmiana nastaw temperatury dla ogrzewania grzejnikowego.
- Zarówno ogrzewanie podłogowe jak i grzejnikowe sterowane są z tego samego termostatu lokalnego. Nie dochodzi w tym przypadku do przegrzewania pomieszczenia, jednak występują pewne wahania temperatury z uwagi na bezwładność termiczną. Nie ma możliwości uzyskania efektu ciepłej podłogi.
- Zarówno ogrzewanie podłogowe jak i grzejnikowe sterowane są z osobnych termostatów lokalnych. Najlepsze rozwiązanie z punktu widzenia komfortu cieplnego. Ogrzewanie podłogowe i grzejnikowe sterowane są niezależnie. Ogrzewanie grzejnikowe może być wyłączane przy niższej temperaturze, a jednocześnie wciąż może pracować ogrzewanie podłogowe, nie pozbawiając użytkownika przyjemnego efektu ciepłej podłogi. Należy zastosować jednak dwa termostaty dla pomieszczenia, lub jeszcze lepiej - termostat dwukanałowy.
Dowolnie wiele obiegów, sterowanych lokalnie przez termostaty pokojowe. Jeżeli przynajmniej jeden termostat zgłasza żądanie ogrzewania, otwierany jest odpowiedni zawór grzejnikowy i uruchamiany jest kocioł gazowy.
Elementami otwierającymi poszczególne obiegi często są siłowniki termoelektryczne IB-A 01, montowane na belce rozdzielacza grzejnikowego lub bezpośrednio na zaworach grzejnikowych.
Schemat elektryczny.
Termostat zasobnikowy IB-Tron 3100HT mierzy temperaturę wody w zasobniku za pomocą dodatkowego czujnika. Jeżeli temperatura ta jest poniżej nastawionej wartości, zawór IB-Qxx-3 przekierowany zostaje na przepływ wody przez wężownicę zasobnika i jednocześnie za pośrednictwem przekaźnika uruchamiany jest kocioł gazowy.
Regulator pogodowy IB-Tron 3100-4Z mierzy trzy temperatury: temperaturę powietrza w pomieszczeniu reprezentatywnym, temperaturę wody zasilającej obiegi niskotemperaturowe oraz temperaturę na zewnątrz budynku. Na ich podstawie regulator oblicza wymaganą temperaturę zasilania i odpowiednio zmieniając położenie kuli zaworu mieszającego IB-Qxx-3 stara się tą temperaturę uzyskać i utrzymać. Regulator jednocześnie uruchamia lub wyłącza pompę obiegów niskotemperaturowych oraz kocioł gazowy za pośrednictwem przekaźnika.
Kocioł gazowy oraz pompa obiegów niskotemperaturowych mogą zostać priorytetowo wyłączone przez termostat przylgowy IB-Therm 01, jeżeli woda za mieszaczem ma z jakiegoś powodu zbyt wysoką temperaturę.
Termostat czterokanałowy IB-Tron 3100HT-4Z steruje zaworami termostatycznymi IB-A 01, otwierając lub zamykając poszczególne obiegi, w zależności od tego, która strefa wymaga ogrzania. Zamiennie można stosować termostaty jedno lub dwukanałowe, a ich liczba zależy od ilości stref grzewczych. Zamiast zaworów termostatycznych można stosować zawory klapowe (na przykład serii IB-73xx) lub kulowe (na przykład serii IB-Qxx).
